آشوریان یا آسوریان

آشوریان یا آسوریان یا سُریانی‌ها، قومی قدیمی از مسیحیان ایران (تهران،ارومیه، اهواز، کرمانشاه، همدان، قزوین، اصفهان ،سلماس و تبریز)، عراق، ترکیه وسوریه هستند که آشوری زبان هستند. آنها در شمال عراق، جنوب شرقی ترکیه، شمال شرقی سوریه و شمال غربی ایران زندگی می‌کنند. تا اوایل قرن ۲۰ بیشتر در ناحیهٔ آدیابنه (مطابق آشور قدیم، اراضی میان رودخانه‌های زاب بزرگ و زاب کوچک) و اطراف آن سکونت داشتند.

پس از جنگ جهانی اول هزاران نفر از آسوریان به دیگر نقاط جهان سفر کردند. تخمین زده می‌شود که تعداد آسوریان جهان بین ۳۰۰ هزار تا ۱ میلیون نفر باشد. تعداد آسوریان ایران تا پیش از انقلاب حدود ۷۰ تا ۹۰ هزار نفر بود. بیشتر آسوریان در تهران و در محله نوگئچر در بافت تاریخی ارومیه سکونت دارند. بسیاری از آسوریان، پیرو کلیسای نستوری و عده‌ای دیگر کاتولیک کلدانی و بعضی دیگر، ارتدکس و پروتستانهستند. آسوریان خود را بازماندهٔ قوم آشور می‌دانند.

آسوریان در قرون اول اسلامی با ترجمهٔ علوم و معارف یونانی به زبان عربی خدمت بزرگی به توسعهٔ دانش در میان مسلمانان و نگهداری آثار علمی دوران باستان کردند. بعضی از بزرگ‌ترین دانشمندان و مترجمان خلافت اسلامی از این مردم بودند. آسوریان بعد از قرون وسطا مورد توجه کلیسای کاتولیک و پس از آن کلیسای پروتستان قرار گرفتند. مداخلات مبلغان این دو کلیسا سبب تجزیهٔ آسوریان شد. این مردم در جریان حوادث ناشی از جنگ جهانی اول و حضور ارتش‌های روسیه و عثمانی در آذربایجان و جنگ‌های قومی و مذهبی که پس از کشتنمارشیمون بنیامین، رهبر آسوریان، به دست اسماعیل آقا شکاک در ۱۳۳۶ ق(۱۹۱۸) پیش آمد، آسیب‌های فراوان دیدند و بسیاری از آنان ناگزیر به نقاط دیگر مهاجرت کردند. آشوری‌ها اصولاً از نژاد سامی بودند و زبان آنان با سایر زبان‌های سامی، مانندِ عربی و عبری هم‌ریشه است.

زبان و فرهنگ آشوری

زبان و فرهنگ آسوری از جمله گویش‌های نوین آرامی و در شمار زبان‌های سامی شرقی- شمالی است و با زبان آشوری باستانی تفاوت دارد. آسوریان به گویش‌های گوناگون آسوری سخن می‌گویند و می‌نویسند. ازجمله این گویش‌ها می‌توان اورمژیانا(گویش ارومیه‌ای) و صلمسنایا(گویش سلماسی) را نام برد. گویش اورمژیانا تنها گویش آسوری است که دست‌کم از حدود سال ۱۸۴۸ به این سو ادبیات مکتوب ویژه خود را پدید آورده است. نخستین فراورده‌های مکتوب آسوریان، متون مذهبی بوده است. در پی آن اشعار و داستان‌هایی به این زبان پدید آمد. برگردان آثار ادبی از زبان‌های دیگر به شکل گیری ادبیات آسوری سرعت بخشید. مارتوما او دو مشهورترین شاعر آشوری است. از برجسته‌ترین نویسندگان آسوری می‌توان شموپیل بیت کولیا دگوپتایا و پیره سرمس (نویسنده تاریخ ادبیات آسوری به زبان آسوری) را نام برد.

«انجمن ادبی جوانان آشوری» در تهران مهم‌ترین مرکز ادبی آسوریان در ایران است. چاپ و انتشار مجلات گاه‌گاهی به زبان آسوری از دوره پهلوی دوم به این سو رونق داشته است. در ایران آسوریان اقلیتی رسمی به‌شمار می‌روند و نمایندگانی نیز در مجلس دارند.

ایرانیان آسوری

جمعیت آسوریان ایران در میانهٔ قرن نوزدهم میلادی به ۱۳۸۰۰۰ نفر می‌رسید که عمدتاً در آذربایجان غربی ساکن بودند و به دو گروه عمدهٔ مذهبی نستوری وکاتولیک تقسیم می‌شدند. جمعیت آسوریان ایران در میانهٔ قرن بیستم میلادی به ۲۰۰۰۰ نفر کاهش پیدا کرد.

منبع:
cloob.com